Κολοσσαίο

Η ιστορία, τα χαρακτηριστικά, τα εισιτήρια και όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το Κολοσσαίο, το ορόσημο της Ρώμης.
Κολοσσαίο

Το τεράστιο πέτρινο αμφιθέατρο, γνωστό ως Κολοσσαίο, βρίσκεται στα ανατολικά της Ρωμαϊκής Αγοράς και είναι αναμφίβολα το διασημότερο και ίσως το πιο συναρπαστικό από τα αρχαία μνημεία της Ρώμης. Εδώ συναντήθηκαν μονομάχοι σε άγριες μάχες και μελλοθάνατοι που πάλευαν με άγρια θηρία μπροστά σε αλαλάζοντα, αιμοδιψή πλήθη. Σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια μετά και το στάδιο των 50.000 θέσεων είναι ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα της Ιταλίας, προσελκύοντας περισσότερους από επτά εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως!

Ιστορία

H απόφαση για την κατασκευή του Κολοσσαίου ανήκει στον αυτοκράτορα Βεσπασιανό, ενώ οι εργασίες διήρκεσαν από το 70 μέχρι το 80 μ.Χ. Εγκαινιάστηκε από τον γιο και διάδοχο του Βεσπασιανού Τίτο με αγώνες μονομάχων και άγριων ζώων που διήρκεσαν 100 ημέρες και νύχτες.

Το αρχικό του όνομα ήταν Amphitheatrum ή Amphitheatrum Flavium, από το όνομα της δυναστείας των Φλαβίων, κατά τη διάρκεια της βασιλείας των οποίων κατασκευάστηκε. Το όνομα «Κολοσσαίο» πιστεύεται ότι προέρχεται από ένα κολοσσιαίο άγαλμα του Νέρωνα, στο πρότυπο του Κολοσσού της Ρόδου, που βρισκόταν δίπλα στο αμφιθέατρο.

Για περίπου πέντε αιώνες, το αμφιθέατρο χρησιμοποιήθηκε για τη διοργάνωση αγώνων μονομάχων και άλλων θεαμάτων προς τέρψη των κατοίκων της πόλης, αλλά για τον εορτασμό σημαντικών επετείων και στρατιωτικών νικών. Η παρακμή της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η σταδιακή αλλαγή των προτιμήσεων του κοινού έβαλαν τέλος στις μονομαχίες και στις άλλες μεγάλες δημόσιες διασκεδάσεις μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ., ενώ το ίδιο το κτήριο είχε ήδη υποστεί ζημιές λόγω φυσικών φαινομένων, όπως οι κεραυνοί και οι σεισμοί.

Στους επόμενους αιώνες, το Κολοσσαίο εγκαταλείφθηκε εντελώς και το πολύτιμο οικοδομικό του υλικό λεηλατήθηκε για να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή άλλων κτισμάτων. Τον 18ο αιώνα έγινε μια προσπάθεια από του Πάπες να προστατευθεί, με την πεποίθηση ότι το αίμα των χριστιανών μαρτύρων που χύθηκε στην αρένα το καθιστά ιερό τόπο. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα ιστορικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.

Μέχρι τον 20ό αιώνα, σχεδόν τα δύο τρίτα του αρχικού κτιρίου είχαν καταστραφεί, τόσο από φυσικούς παράγοντες όσο και από την ανθρώπινη παρέμβαση και αδιαφορία. Τη δεκαετία του 1990 ξεκίνησαν τα έργα συντήρησης και αποκατάστασης, ενώ μεταξύ του 2014 και του 2016 έγινε ένας μεγάλος καθαρισμός, ο πρώτος στην ιστορία των 2000 χρόνων του.

Κοιτάζοντάς το απ’ έξω…

Το χαρακτηριστικό εξωτερικό του Κολοσσαίου που φτάνει σε ύψος τα 48,5 μέτρα είχε τρεις ορόφους με τοξωτές εισόδους – συνολικά περίπου 80 – που υποστηρίζονταν από ημικυκλικούς κίονες. Κάθε όροφος περιείχε κίονες διαφορετικού ρυθμού: στο κάτω μέρος υπήρχαν απλοί δωρικοί κίονες, ακολουθούσαν ιωνικοί και η κορυφή κατέληγε στους πιο περίτεχνους κορινθιακούς. Το ανώτερο επίπεδο, που διανθίζεται από τετράγωνα ανοίγματα με λεπτές παραστάδες, είχε στηρίγματα για 240 ιστούς που κρατούσαν μια γιγαντιαία τέντα πάνω από την αρένα, για να προστατεύει το κοινό από τον καυτό ρωμαϊκό ήλιο.

Στο εσωτερικό…

Εσωτερικό του Κολοσσαίου
Το εσωτερικό του Κολοσσαίου (φωτ. tommao wang από το Unsplash)

Στο εσωτερικό του Κολοσσαίου υπήρχαν θέσεις για περισσότερους από 50.000 θεατές, οι οποίοι μπορεί να ήταν τοποθετημένοι σύμφωνα με την κοινωνική τους τάξη, αλλά πιθανότατα ήταν στοιβαγμένοι στο χώρο σαν σαρδέλες σε κονσέρβα… Σήμερα οι επισκέπτες μπορούν να ανέβουν από τα απότομα σκαλοπάτια στο πρώτο και το δεύτερο επίπεδο, από όπου είναι ορατό το μερικώς ανακατασκευασμένο δάπεδο της αρένας και τα απομεινάρια των υπόγειων χώρων. Από ένα μπαλκόνι στο δεύτερο όροφο είναι ορατή η Αψίδα του Κωνσταντίνου που χτίστηκε το 315 μ.Χ. προς τιμήν της νίκης του Κωνσταντίνου Α’ επί του Μαξέντιου στη Μιλβία Γέφυρα.

Το εσωτερικό του Κολοσσαίου χωριζόταν αρχικά σε τρία μέρη: την αρένα, την cavea και την εξέδρα.

Αρένα

Η αρένα είχε διαστάσεις 83 επί 48 μέτρα και διέθετε ξύλινο δάπεδο καλυμμένο με άμμο (harena στα λατινικά, απ’ όπου προέρχεται η λέξη «αρένα») για να μην γλιστρούν οι μαχητές και για να απορροφά το αίμα. Κάτω από το δάπεδο υπήρχαν καταπακτές που οδηγούσαν σε υπόγειους θαλάμους και διαδρόμους.

Το υπόγειο αποτελούνταν από ένα υπόγειο δίκτυο σηράγγων και κλουβιών δύο επιπέδων, όπου συγκεντρώνονταν οι μαχητές, άνθρωποι και ζώα, πριν από την έναρξη της παράστασης. Συνδεόταν, επίσης, με μια σήραγγα με τους στρατώνες των μονομάχων και τους στάβλους των ζώων, ενώ μια δεύτερη σήραγγα, το Passaggio di Commodo (Πέρασμα του Κόμοδου), επέτρεπε στον αυτοκράτορα να φτάνει χωρίς να χρειάζεται να περάσει μέσα από τα πλήθη. Για την ανύψωση των ανθρώπων, των ζώων και των σκηνικών στην αρένα, υπήρχε ένα εξελιγμένο δίκτυο 80 ανελκυστήρων που λειτουργούσαν με βαρούλκο και ελέγχονταν από ένα ενιαίο σύστημα τροχαλιών.

Cavea και εξέδρα…

Η cavea, δηλαδή οι θέσεις των θεατών, ήταν χωρισμένη ανάλογα με την κοινωνική τους προέλευση: οι ανώτεροι αξιωματούχοι κάθονταν στις χαμηλότερες σειρές, οι εύποροι πολίτες στη μέση και οι πληβείοι και οι γυναίκες στα υψηλότερα επίπεδα.

Στο βόρειο και στο νότιο άκρο υπήρχαν ειδικά θεωρεία για τον αυτοκράτορα και τις Εστιάδες Παρθένες, τα οποία παρείχαν την καλύτερη θέα στην αρένα. Πλάι τους, στο ίδιο επίπεδο, υπήρχε μια ευρεία εξέδρα για τα μέλη της Συγκλήτου, τα οποία μπορούσαν να φέρουν τα δικά τους καθίσματα.

Τα εισιτήρια ήταν αριθμημένα και κάθε θεατής έπαιρνε μια συγκεκριμένη θέση. Αυτό φαίνεται από τα στους ίχνη κόκκινων αριθμών στις καμάρες που ανακαλύφθηκαν από τους συντηρητές και υποδείκνυαν την αρίθμηση των τομέων.

Το Κολοσσαίο και σε πρώτο πλάνο η Αψίδα του Κωνσταντίνου (φωτ. David Edkins από το Unsplash)

Εισιτήρια και πρακτικές πληροφορίες

Μπορείτε να αγοράσετε εισιτήρια από τα εκδοτήρια στην Piazza del Colosseo (μόνο με πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες). Για να αποφύγετε τις ουρές προτιμήστε την ηλεκτρονική κράτηση (συν 2 ευρώ τέλος κράτησης), λόγω όμως της αυξημένης ζήτησης φροντίστε να την πραγματοποιήσετε έγκαιρα, ακόμη και μήνες πριν για τις περιόδους αιχμής.

Τα κανονικά εισιτήρια (16 €) ισχύουν για μία ημέρα και καλύπτουν την είσοδο στο Κολοσσαίο (σε καθορισμένη ώρα) και στη Ρωμαϊκή Αγορά και το Παλατίνο (χωρίς καθορισμένη ώρα), δεν καλύπτουν όμως την είσοδο στην αρένα ή στους υπόγειους χώρους. Για να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτούς θα χρειαστείτε ένα διήμερο εισιτήριο Full Experience Underground and Arena (22 ευρώ). Αν επιθυμείτε επίσκεψη με ξεναγό μπορείτε να κάνετε ηλεκτρονική κράτηση, που περιλαμβάνει ωριαία ξενάγηση (23 ευρώ).

Το καλοκαίρι του 2023 εγκαινιάστηκε στον χώρο ένας νέος πανοραμικός γυάλινος ανελκυστήρας, ο οποίος προσφέρει μια νέα εμπειρία θέασης για ειδικές επισκέψεις νωρίς το πρωί.

Το Κολοσσαίο είναι ανοιχτό από τις 9 π.μ. έως μία ώρα πριν από τη δύση του ηλίου. Για να πάτε εκεί, πάρτε τη γραμμή Β του μετρό προς το Κολοσσαίο ή το λεωφορείο προς τη Via dei Fori Imperiali. Για να αποφύγετε τις ουρές απ’ έξω, προσπαθήστε να επισκεφθείτε το Κολοσσαίο πρωί ή αργά το απόγευμα, όταν είναι πιο δροσερά και ο φωτισμός είναι καλύτερος για φωτογραφίες, ενώ υπολογίστε ότι θα παραμείνετε μέσα περίπου μία ώρα.

Για να ενημερωθείτε καλύτερα για τον χώρο, η εφαρμογή PArCo που μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν παρέχει τόσο ιστορικές όσο και πρακτικές πληροφορίες.