Παλατίνος Λόφος

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον Παλατίνο Λόφο - η ιστορία του, ο χώρος και οι επισκέψεις.
Παλατίνος Λόφος

Ο Παλατίνος λόφος, ένας από τους επτά λόφους της Ρώμης, δεσπόζει 40 μέτρα πάνω από τη Ρωμαϊκή Αγορά και αποτελούσε ανέκαθεν ιερό τόπο για τους Ρωμαίους. Θεωρείται, μάλιστα, ως η γενέτειρα της ιταλικής πρωτεύουσας. Σήμερα, αποτελεί έναν θησαυρό της αρχαιότητας, προσφέροντας έναν διάλογο με το παρελθόν μέσα από τα εκτεταμένα και θαυμαστά ερείπιά του.

Ιστορία

Η ρωμαϊκή μυθολογία τοποθετεί στον Παλατίνο λόφο το σπήλαιο, όπου κατοικούσε η λύκαινα που φρόντιζε τον Ρωμύλο και τον Ρώμο. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν τα αδέλφια μεγάλωσαν αποφάσισαν να ιδρύσουν μια πόλη στις όχθες του ποταμού, αλλά όταν απέτυχαν να συμφωνήσουν ο Ρωμύλος σκότωσε τον Ρώμο και ίδρυσε την πόλη της Ρώμης το 753 π.Χ.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ίχνη κατοίκησης στο λόφο από το 1000 π.Χ., ωστόσο το μεγαλύτερο τμήμα από τα σημερινά κατάλοιπα ανάγονται στη ρωμαϊκή εποχή. Μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ. ο Παλατίνος, με τον καθαρό αέρα του και τη θέση του πάνω από τη Ρωμαϊκή Αγορά, είχε γίνει η πιο αριστοκρατική γειτονιά της Ρώμης και πολλοί πλούσιοι πατρίκιοι είχαν εδώ τις κατοικίες τους. Από την αρχή της αυτοκρατορίας ο Αύγουστος έχτισε εδώ το παλάτι του και ο λόφος εξελίχθηκε σταδιακά στην αποκλειστική κατοικία των αυτοκρατόρων -τα ερείπια των ανακτόρων του Αυγούστου, του Τιβέριου και του Δομιτιανού είναι ακόμη ορατά.

Με το πέρασμα των αιώνων οι ρωμαϊκές επαύλεις του Παλατίνου ερειπώθηκαν, ενώ κατά τον Μεσαίωνα χτίστηκαν πύργοι και εκκλησίες. Από τον 16ο αιώνα ο λόφος ανήκε στην οικογένεια Φαρνέζε, μέλη της οποίας δημιούργησαν τους πρώτους ιδιωτικούς βοτανικούς κήπους στην Ευρώπη που διατηρούνται ακόμη εν μέρει πάνω στα ερείπια του παλατιού του Τιβέριου. Την ίδια εποχή χτίστηκε στην κορυφή του λόφου η Villa Mattei, η οποία γύρω στο 1830 αγοράστηκε από τον Σκωτσέζο Charles Mills που τη μετέτρεψε σε μια περίτεχνη νεογοτθική βίλα. Στα τέλη του 19ου αιώνα η βίλα μετατράπηκε σε μοναστήρι. Αυτό κατεδαφίστηκε εν μέρει από το 1928 για να γίνουν ανασκαφές και στο σωζόμενο τμήμα του κτιρίου εγκαταστάθηκε το Μουσείο του Παλατίνου λόφου.

Περιπλάνηση στο χώρο

Κήποι Φαρνέζε
Κήποι Φαρνέζε (φωτ. David Bruggink από το Unsplash)

Η κορυφή του λόφου είναι προσβάσιμη από δύο πλευρές – από τη Via di San Gregorio στα ανατολικά ή μέσω της Ρωμαϊκής Αγοράς στα βόρεια. Η ανάβαση προς την κορυφή είναι απότομη αλλά σύντομη. Σημείο αναφοράς στο χώρο αποτελεί το Museo Palatino, ένα μικρό μουσείο που αφηγείται την ιστορία του λόφου με αρχαιολογικά ευρήματα, βιντεοπαρουσιάσεις και τρισδιάστατα μοντέλα.

Στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το Μουσείο θα συναντήσετε τα ερείπια του αχανούς συγκροτήματος που για περισσότερα από 300 χρόνια ήταν το κυρίως αυτοκρατορικό ανάκτορο των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και αποτελείται από διάφορα τμήματα.

Στη δυτική πλευρά βρίσκονται οι Οικίες της Λιβίας και του Αυγούστου (Domus Augusti), μέρη του ιδίου συγκροτήματος που χτίστηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. ως ιδιωτική κατοικία του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου και της συζύγου του Λιβίας. Είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κτίσματα στον Παλατίνο λόφο. Μπορείτε να δείτε τα απομεινάρια των ψηφιδωτών και των τοιχογραφιών που κάποτε στόλιζαν τα ταβάνια και τους τοίχους.

Κοντά στην Οικία του Αυγούστου βρέθηκε από τους ανασκαφείς, 16 μέτρα κάτω από το έδαφος, ένα σπήλαιο πλούσια διακοσμημένο με πολύχρωμα ψηφιδωτά. Ο χώρος αυτός πιστεύεται ότι είναι η Lupercal, η πραγματική σπηλιά του μύθου όπου η λύκαινα φρόντισε τα δύο δίδυμα μωρά, τον Ρωμύλο και τον Ρώμο, και εξαιτίας αυτού έγινε τόπος λατρείας.

Περπατώντας βορειότερα, πάνω στα ερείπια του παλατιού του Τιβερίου, θα δείτε τους Κήπους Φαρνέζε (Orti Farnesiani) που δημιουργήθηκαν γύρω στο 1550 από τον καρδινάλιο Αλέξανδρο Φαρνέζε και ήταν οι πρώτοι ιδιωτικοί βοτανικοί κήποι στην Ευρώπη. Πρόκειται για έναν χώρο σαφώς αφιερωμένο στην ομορφιά και την τέχνη, βυθισμένο στη φύση. Βεράντες, σιντριβάνια, κόγχες, μνημειακές σκάλες και συνυπάρχουν μαζί με τις αυτοκρατορικές κατοικίες.

Προχωρώντας προς τα νότια και ανατολικά θα συναντήσετε την Domus Flavia, η οποία χτίστηκε το 81 μ.Χ. με εντολή του αυτοκράτορα Δομιτιανού ως δημόσια και επίσημη κατοικία. Στο κέντρο της υπήρχε ένα μεγάλο περιστύλιο με αυλή, γύρω από το οποίο βρίσκονταν οι κύριες αίθουσες του ανακτόρου. Στα βόρεια ήταν η αίθουσα ακροάσεων του αυτοκράτορα, στα δυτικά μια βασιλική και στα νότια μια μεγάλη αίθουσα δεξιώσεων, το triclinium.

Ακριβώς δίπλα υπάρχουν τα ερείπια της Domus Augustana, του ιδιωτικού τμήματος του παλατιού του αυτοκράτορα. Ήταν χτισμένο σε δύο επίπεδα, με δωμάτια που οδηγούσαν από ένα περιστύλιο σε κάθε όροφο, με το ανώτερο επίπεδο να προσφέρει υπέροχη θέα προς το Circo Massimo, τον μεγαλύτερο ιππόδρομο για αρματοδρομίες της αρχαίας Ρώμης, με χωρητικότητα 250.000 θεατών. Κοντά βρίσκονται επίσης τα ίχνη του λεγόμενου Σταδίου ή Ιπποδρόμου του Δομιτιανού, ένα τμήμα του παλατιού που πιθανότατα προοριζόταν για τη διεξαγωγή αγώνων και άλλων δημόσιων εκδηλώσεων. Στη νοτιοανατολική άκρη του λόφου υπάρχουν τα ερείπια της Οικίας του Σεβήρου (Domus Severiana), της επέκτασης του ανακτόρου από τον αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο.

Πρακτικές πληροφορίες

Domus Augustana (φωτ. colosseumrometickets.com)

Το συνδυαστικό εισιτήριο (αξίας 16€) που περιλαμβάνει την επίσκεψη στον Παλατίνο λόφο, το Κολοσσαίο και τη Ρωμαϊκή Αγορά, μπορείτε να το αγοράσετε στις πύλες ή με ηλεκτρονική κράτηση. Η ημερήσια διάρκεια είναι ιδανική για τους επισκέπτες που θέλουν να πάρουν το χρόνο τους για να ανακαλύψουν την ομορφιά και τους θησαυρούς ολόκληρου του αρχαιολογικού χώρου χωρίς χρονική πίεση. Παρόλο που η ουρά είναι ελαφρώς μικρότερη από εκείνη στην είσοδο του Κολοσσαίου, συνιστάται να προμηθευτείτε τα εισιτήριά σας εκ των προτέρων.

Αν θέλετε να εξερευνήσετε και τις τρεις τοποθεσίες την ίδια ημέρα και έχετε κανονίσει να επισκεφτείτε πρώτα το Κολοσσαίο, είναι καλύτερα να πάτε μετά στην Αγορά και στο τέλος στον Παλατίνο. Αν αντίθετα πρόκειται να επισκεφτείτε το Κολοσσαίο το απόγευμα, περιηγηθείτε πρώτα στον Παλατίνο και μετά στην Αγορά και το Κολοσσαίο.