Η Ρωμαϊκή Αγορά (Forum Romanum) ήταν το κέντρο της δημόσιας και πολιτικής ζωής στην αρχαία Ρώμη, μια μεγαλοπρεπής συνοικία ναών, βασιλικών και ζωντανών δημόσιων χώρων που συγκέντρωνε πολλαπλές θρησκευτικές, πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Σήμερα αυτή η τεράστια έκταση αρχαίων ερειπίων είναι ο πιο εντυπωσιακός αρχαιολογικός χώρος της Αιώνιας Πόλης, προσελκύοντας πάνω από 4,5 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως.
Ιστορία
Το Forum Romanum βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα μεταξύ του Καπιτωλίνου και του Παλατίνου λόφου της Ρώμης και ήταν κάποτε μια ελώδης περιοχή. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν την ύπαρξη νεκροταφείων της Εποχής του Σιδήρου, τα οποία χρησιμοποιούνταν από τον 11ο έως τον 9ο αιώνα π.Χ. Με την ίδρυση και την ανάπτυξη της Ρώμης, η περιοχή άρχισε να χρησιμοποιείται αρχικά ως χώρος εμπορίου και σταδιακά μεταβλήθηκε στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής της πόλης: εδώ διοργανώνονταν θριαμβικές παρελάσεις και εκλογές, δημόσιες ομιλίες, δίκες, αγώνες μονομάχων, θρησκευτικές τελετές, ενώ κτίστηκαν και εμβληματικοί ναοί και κυβερνητικά κτήρια, όπως η Σύγκλητος και η Αψίδα του Τίτου, που συμβόλιζαν τη δύναμη και το μεγαλείο της Ρώμης.
Μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η Αγορά άρχισε σιγά σιγά να παρακμάζει, ώσπου μεταβλήθηκε σε βοσκοτόπι, ενώ λεηλατήθηκε ανελέητα για την πέτρα και το μάρμαρο, προκειμένου να χτιστούν ανάκτορα και εκκλησίες. Το 1803, ο αρχαιολόγος Κάρλο Φέα ξεκίνησε τις πρώτες συστηματικές ανασκαφές, αποκαλύπτοντας στρώματα ιστορίας θαμμένα για αιώνες, με τις αρχαιολογικές έρευνες να συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.
Περιήγηση στο χώρο

Για να εισέλθετε στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς υπάρχουν τρεις είσοδοι: η μία βρίσκεται στη συμβολή των οδών Via dei Fori Imperiali και Via Cavour, κοντά στην Αψίδα του Σεπτίμιου Σεβήρου, και η άλλη στην Αψίδα του Τίτου (πιο κοντά στο Κολοσσαίο και επομένως η πιο πολυσύχναστη). Μπορείτε επίσης να εισέλθετε απευθείας από τον Παλατίνο λόφο, ο οποίος αποτελεί μέρος του ίδιου αρχαιολογικού πάρκου και καλύπτεται από το ίδιο εισιτήριο. Υπολογίστε έως και μιάμιση ώρα για να εξερευνήσετε ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο.
Ανάμεσα στα κορυφαία μνημεία που θα συναντήσετε στην περιήγησή σας είναι:
Αψίδα του Τίτου
Χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό το 81 μ.Χ. περίπου για να τιμήσει τις νίκες του πατέρα του Βεσπασιανού και του αδελφού του Τίτου στον εβραϊκό πόλεμο στην Ιουδαία (70-71 μ.Χ.), όταν η μεγάλη πόλη της Ιερουσαλήμ καταλήφθηκε από τον ρωμαϊκό στρατό. Η αψίδα είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο και οι διακοσμητικές ανάγλυφες πλάκες της απεικονίζουν την πομπή του θριάμβου που μεταφέρει λάφυρα από το ναό της Ιερουσαλήμ και τον Τίτο να ιππεύει ένα τέθριππο άρμα (quadriga) και να στεφανώνεται από μια προσωποποίηση της Νίκης.
Βασιλική του Μαξεντίου
Κοντά στην Αψίδα του Τίτου βρίσκεται η Βασιλική του Μαξεντίου, η οποία ξεκίνησε να χτίζεται από τον Μαξέντιο και ολοκληρώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο γύρω στο 313 μ.Χ. Το κτήριο είχε διαστάσεις 96 x 65 μέτρα περίπου και λειτουργούσε ως χώρος δικαστηρίου και έδρα αξιωματούχων της πόλης. Στη δυτική αψίδα βρισκόταν ένα κολοσσιαίο άγαλμα του Κωνσταντίνου, το κεφάλι, το πόδι και άλλα σωζόμενα υπολείμματα του οποίου εκτίθενται σήμερα στην αυλή του Palazzo dei Conservatori. Αν και το κτίριο καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από τον σεισμό του 847 μ.Χ., αρκετοί θόλοι ύψους 25 μέτρων παραμένουν άθικτοι και δεσπόζουν πάνω από τα άλλα ερείπια της Αγοράς.
Ναοί και Εκκλησίες
Από τη βασιλική, ακολουθώντας προς τα δυτικά την Ιερά Οδό (Via Sacra), την κύρια οδό της Αγοράς, θα φτάσετε στην καρδιά του του Forum Romanum. Εκεί θα θαυμάσετε μερικούς από τους σημαντικότερους ναούς της αρχαίας Ρώμης:
Ναός του Αντωνίνου και της Φαυστίνας (Tempio di Antonino e Faustina): χτίστηκε γύρω στο 140 μ.Χ. και ήταν αφιερωμένος αρχικά στην αυτοκράτειρα Φαυστίνα και αργότερα και στον σύζυγό της, αυτοκράτορα Αντωνίνο τον Ευσεβή. Κατά τον Μεσαίωνα μετατράπηκε σε εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Λαυρέντιο. Σήμερα στέκονται ακόμα όρθιοι έξι κορινθιακοί κίονες της πρόσοψης μαζί με δύο της κάθε πλευράς.
Ναός του Καίσαρα (Tempio di Giulio Cesare): χτίστηκε από τον Αύγουστο στο σημείο όπου ο Ιούλιος Καίσαρας αποτεφρώθηκε μετά τη δολοφονία του το 44 π.Χ.
Ναός του Κάστορα και του Πολυδεύκη (Tempio di Castore e Polluce): ανεγέρθηκε την τελευταία δεκαετία του 1ου αιώνα π.Χ., αντικαθιστώντας τον προηγούμενο ναό που βρισκόταν στη θέση αυτή τον 5ο αιώνα π.Χ. προς τιμήν των Διόσκουρων που εμφανίστηκαν σαν από θαύμα στα ρωμαϊκά στρατεύματα κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής μάχης.
Ναός της Εστίας (Tempio di Vesta): ο κυκλικός ναός, αφιερωμένος στη ρωμαϊκή θεά της εστίας, χτίστηκε για πρώτη φορά τον 7ο αιώνα π.Χ. Σήμερα σώζονται τρεις κίονες και το γειτονικό μέρος του σηκού. Λέγεται ότι στο εσωτερικό έκαιγε ιερή φλόγα που συντηρούσαν οι Εστιάδες Παρθένοι από τον γειτονικό Οίκο των Εστιάδων (Casa delle Vestali), στο κέντρο του οποίου βρίσκεται ένας ορθογώνιος χώρος με χορτάρι, πλαισιωμένος από μια σειρά αγαλμάτων, τα περισσότερα πλέον ακέφαλα, που απεικονίζουν τις Εστιάδες.
Νότια από τον Ναό των Διοσκούρων βρίσκεται η εκκλησία της Santa Maria Antigua, ο αρχαιότερος χριστιανικός ναός της Αγοράς. Στο εσωτερικό του υπάρχουν εξαιρετικές τοιχογραφίες του 6ου έως 9ου αιώνα.
Κινούμενοι προς τα δυτικά θα συναντήσετε δύο βασιλικές, την Ιουλία Βασιλική (Basilica Giulia), ένα δημόσιο κτήριο για διάφορες κρατικές λειτουργίες που ιδρύθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα και ολοκληρώθηκε από τον Αύγουστο, και βορειότερα την Αιμιλία Βασιλική (Basilica Aemilia) που χτίστηκε αρχικά τον 2ο αιώνα π.Χ. και θεωρούνταν από τα ομορφότερα κτήρια της Ρώμης.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η Κούρια (Curia), η έδρα της ρωμαϊκής Συγκλήτου, η οποία ανακατασκευάστηκε πολλές φορές και τη δεκαετία του 1930 αναστηλώθηκε στη μορφή που είχε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. Δίπλα βρίσκεται ο Lapis Niger, ένα κομμάτι μαύρου μαρμάρου που κάλυπτε έναν ιερό χώρο που, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν ο τάφος του μυθικού βασιλιά της Ρώμης Ρωμύλου.
Στη βορειοδυτική άκρη της Ρωμαϊκής Αγοράς θα συναντήσετε την Αψίδα του Σεπτίμιου Σεβήρου (Arco di Settimio Severo), μία από τις σημαντικότερες ρωμαϊκές αψίδες θριάμβου, η οποία κατασκευάστηκε το 203 μ.Χ. και μνημονεύει τις ρωμαϊκές νίκες επί των Πάρθων κατά την τελευταία δεκαετία του 2ου αιώνα μ.Χ. Φτάνει σε ύψος τα 20 μέτρα και διαθέτει τρεις αψίδες: η μεγαλύτερη κεντρική χρησιμοποιούνταν για την κυκλοφορία, ενώ οι δύο εξωτερικές έκλειναν με σκαλοπάτια, και τον Ναό του Κρόνου (Tempio di Saturno) που ήταν αφιερωμένος στον ρωμαϊκό θεό Saturnus (αντίστοιχο του ελληνικού θεού Κρόνου) και ταυτόχρονα στέγαζε το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Σήμερα από τον ναό σώζονται οκτώ κίονες ιωνικού ρυθμού, κατασκευασμένοι από αιγυπτιακό γρανίτη.

Πρακτικές πληροφορίες
Το κανονικό εισιτήριο κοστίζει 16 ευρώ και καλύπτει τη Ρωμαϊκή Αγορά, τον Παλατίνο λόφο και το Κολοσσαίο. Δεν περιλαμβάνει, ωστόσο, τους λεγόμενους SUPER χώρους της Αγοράς. Για να έχετε πρόσβαση σε αυτούς θα χρειαστείτε ένα εισιτήριο Full Experience (22 ευρώ) ή ένα Forum SUPER Pass (16 ευρώ).
Μπορείτε να προμηθευτείτε τα εισιτήρια ηλεκτρονικά (συν 2 € τέλος κράτησης) ή απευθείας στα εκδοτήρια στην Piazza del Colosseo (να είστε προετοιμασμένοι για ουρές).
Η καλύτερη ώρα για να την επισκεφθείτε είναι το πρωί ή αργά το απόγευμα. Το πλήθος είναι το χειρότερο μεταξύ 11 π.μ. και 2 μ.μ. και μπορεί να κάνει πολλή ζέστη το μεσημέρι, ειδικά επειδή υπάρχει ελάχιστη σκιά στο χώρο. Συνιστάται να φοράτε καπέλα και άνετα παπούτσια. Για τις καλύτερες φωτογραφίες της Αγοράς ανεβείτε στον γειτονικό Παλατίνο λόφο.